Harapan Baru: Hijrah daripada nasionalisme Muslim ke Islamisme inklusif? (III) Syariah

Kalau parti Gerakan Harapan Baru (GHB) tetap ingin mengejar perlaksanaan syariah yang bersifat “bentuk”, maka ia akan mendapati dirinya terperangkap dalam polimek lama seperti PAS.

Selain demokrasi aneka parti dan pembelaan Melayu, isu ketiga yang harus membezakan parti baharu dan PAS ialah pelaksanaan syariah.

Untuk memudahkan perbincangan termasuk untuk pemahaman pembaca bukan Islam, izinkan saya memetik tulisan Prof Jaser Audah tentang maqasid sebagai mukadimah.

Saya memohon maaf dan tunjuk ajar kalau ada fahaman yang silap atau kurang tepat.

Undang-undang syariah mempunyai maqasid (bentuk plural untuk “maksud”) atau tujuan, yang merupakan prinsip yang umum.

Fahaman klasik menggariskan lima maqasid yang lebih bersifat peribadi iaitu pelestarian atau pemeliharaan agama (Hifdz Ad-Din), pemeliharaan nyawa (Hifdz An Nafs), pemeliharaan akal (Hifdz Al Aql), pemeliharaan keturunan (Hifdz An Nasb) dan pemeliharaan harta-benda (Hifdz Al Maal). 

Dari deduksi Quran dan Hadis, pemikir-pemikir moden menambahkan maqasid yang lebih bersifat kemasyarakatan dan sejagat. Sebagai contoh, Sheikh Muhammad al Gazali menambahkan 2 maqasid iaitu pemeliharaan kebebasan dan pemeliharaan keadilan.

Undang-undang syariah juga mempunyai bentuk yang khas, daripada hukuman yang khas yakni jenis hudud (had), jenis qisas (balasan) dan jenis takzir (dalam bentuk penjara dan “arsy”/ganti rugi), kehendak keterangan sehinggalah mahkamah, hakim dan peguam yang berlainan atur caranya.

Pada pendapat saya, bergantung kepada sama ada yang ditekankan ialah maqasid atau bentuk, perlaksanaan syariah mempunyai implikasi yang amat berbeza.

Perlaksanaan maqasid syariah

Jika maqasid yang ditekankan, selagi maqasid itu tercapai, maka undang-undang yang tidak berasalkan tradisi Islam juga sesuai diguna pakai untuk umat Islam.

Di bawah penekanan ini, maka umat Islam cuma memerlukan undang-undang syariah yang khas diguna pakai untuk mereka dalam perihal agama, akal dan keturunan.

Dalam semua perkara lain, undang-undang yang sama akan diguna pakai.

Undang-undang tidak membezakan umat Islam dan orang bukan Islam dan tidak perlu digubal oleh atau dengan merujuk kepada ulama.

Satu contohnya ialah Akta Tandatangan Digital 1997 yang menentukan bagaimana kita dikira menandatangani dalam dunia maya. Ia tidak bersifat “kafir” sungguhpun tiada sebarang rujukan kepada syariah.

Pelaksanaan bentuk syariah

Sebaliknya, jika bentuk yang ditekankan, maka segala undang-undang yang diguna pakai untuk umat Islam harus digubal, kalau bukan oleh ulama Islam pun, sekurang-kurangnya dengan membuat rujukan kepada tradisi dan konvensyen syariah.

Akan tetapi, apakah undang-undang yang berunsurkan Islam itu boleh diterima oleh atau sesuai untuk orang bukan Islam?

Pandangan yang “keras” ialah kalau negara itu didominasi oleh umat Islam, maka orang bukan Islam harus menerima pilihan majoriti. Larangan Islam terhadap paksaan Islam sudah tidak wujud dalam pertimbangan golongan ini.

Pandangan yang lebih “lembut” ialah sesebuah negara boleh mengadakan undang-undang yang berlainan untuk umat Islam dan orang bukan Islam, seperti sistem milet pada zaman Khalifah Ottoman.

Tidak adil untuk orang bukan Islam

Ramai umat Islam rasakan gagasan “satu negara, 2 set undang-undang” ini adil sekali kerana umat Islam dan orang bukan Islam masing-masing boleh dikawal oleh undang-undang yang diwajibkan atau disukai.

Mereka mendakwa orang bukan Islam yang menolak perlaksanaan hukuman Hudud itu “mencampurtangan dalam hal ehwal umat Islam” kerana kononnya undang-undang syariah tidak terpakai ke atas orang bukan Islam.

Ini kenyataan palsu, sama ada berniat atau tidak.

Undang-undang jenayah syariah cuma tidak diguna pakai kepada penjenayah bukan Islam. Ia tetap diguna pakai ke atas mangsa jenayah bukan Islam jika penjenayah itu umat Islam.

Apa yang lebih bermasalah, di bawah Seksyen 39, Kanun Jenayah Syariah Kelantan 1993 (2015) sebagai contohnya, orang bukan Islam termasuk mangsa sendiri tidak layak untuk memberi keterangan yang cukup kekuatannya untuk sabitkan kesalahan hudud atau qisas.

Mengapa orang bukan Islam kurang nilainya daripada umat Islam? Di mana maqasid keadilan?

Tidak adil untuk umat Islam juga

Malah, apabila bentuk yang ditekankan, ketidakadilan turut terjadi sekalipun kes melibatkan orang Muslim sahaja.

Pertimbangkan kes hipotetikal ini. Ali adalah seorang menteri kanan yang menerima rasuah “kick-back” sebanyak RM2.6 bilion. Aminah pula seorang pendandan rambut yang berpendapatan bulanan RM3,000.

Kerana rasa cemburu dan marah dengan kekayaan Ali, Aminah mengambil kesempatan untuk mencuri sebiji cincin emas seberat 50 gram milik isteri Ali semasa mendandan rambut isteri menteri itu.

Andai kedua-dua Ali dan Aminah akhirnya dihadapkan ke muka pengadilan.

Kalau Kanun Jenayah Syariah Kelantan 1993 (2015) diguna pakai, di bawah Seksyen-seksyen 6-8, maka Aminah (yang kali pertama mencuri tetapi bukan kerana didesak oleh kemiskinan) akan dihukum potong tangan kirinya kerana mencuri lebih daripada nilai 4.45 gram emas.

Mengikut harga emas hari ini (RM133,480/kg), RM 2.6 bilion Ali cukup untuk memberi 19,479 kg emas (hampir 400,000 kali berat cincin yang tercuri).

Akan tetapi, Ali tidak akan hilang tangan kanannya kerana “kick-back” itu bukan kesalahan “sariqah” (mencuri).

Ali sebaliknya akan didakwa mengikut Akta Pencegahan Rasuah 1987 dan dihukum penjara sampai 20 tahun dan denda sekurang-kurangnya RM13 bilion (tidak bermakna jika Ali sudah “muflis”kan dirinya.)

Nyata sekali, kalau “bentuk” syariah yang dikejar, maka maqasid keadilan sudah tergadai selagi hukuman untuk semua kesalahan yang berkaitan itu belum diselaraskan supaya beratnya hukuman menjadi setimpal dengan parahnya kesalahan.

Nasionalisme Islam atau Islamisme inklusif?

Maka, apakah “kelebihan” perlaksanaan “bentuk” syariah daripada perlaksanaan maqasid syariah?

Kelebihan pengejaran “bentuk” ialah dapat menunjukkan kekuatan umat Islam.

Ini sebenarnya diterangkan dengan jelasnya dalam Amanat Hadi: “Kita menentang Barisan Nasional bukan kerana dia lama memerintah kerajaan. Kita menentang dia ialah kerana dia mengekalkan perlembagaan penjajah, mengekalkan undang-undang kafir, mengekalkan peraturan jahiliah.”

Kalau undang-undang syariah boleh diangkat sampai selari dan sama rata dengan Common Law (kalau bukan lebih tinggi daripadanya), maka ia melambangkan kejayaan umat Islam memadam sejarah penjajahan dan “mengembalikan” tanah air kepada zaman silam yang rakyatnya cuma umat Islam sahaja. 

Pendirian ini sudah tentu menarik untuk umat Islam yang rasakan dirinya terkongkong atau dipinggirkan oleh “orang kafir”, apalagi untuk mereka yang terus menolak masyarakat majmuk dan negara-bangsa Malaysia.

Akan tetapi, pendirian ini adalah nasionalisme Islam, bukan Islam.

Nasionalisme Islam cuma inginkan Islam untuk angkat umat Islam sahaja dan oleh itu sudah tentu akan ditolak oleh orang bukan Islam sehingga mereka bencikan dan takutkan Islam.

Islam seharusnya mengangkat seluruh umat manusia dan oleh itu boleh disenangi oleh semua, sepertimana populariti perbankan Islam di kalangan orang Cina bukan Islam.

Selagi dengan “lunas demokrasi”, PAS boleh terus memperjuangkan nasionalisme Islam dengan mengejar perlaksanaan “bentuk” syariah.

Akan tetapi, parti GHB harus menolak ketaksuban kepada “bentuk” dan memperjuangkan pelaksanaan maqasid syariah.

Ia harus memperkenalkan maqasid syariah kepada seluruh masyarakat Malaysia sebagai salah satu sumber inspirasi dalam penambahbaikan undang-undang kita.

Sebagai contoh, apakah kerelevanan maqasid pemeliharaan harta-benda (Hifdz Al Maal) dalam skandal 1MDB? Bagaimana Islam boleh membantu masyarakat Malaysia memerangi rasuah?

Ataupun, bagaimana maqasid pemeliharaan kebebasan yang digariskan oleh Sheikh Muhammad al-Ghazali itu relevan untuk rakyat membela The Edge yang dianiayai kerana menyerang rasuah?

Parti baharu ini harus dengan beraninya menegakkan bendera Islamisme yang benar-benar inklusif dan menunjukkan Islam itu sememangnya rahmat untuk semua, dan bukan untuk umat Islam saja. – 26 Julai, 2015.

* Harapan Baru, dari Nasionalisme Muslim ke Islamisme Inklusif? (I) Demokrasi aneka-parti.

* ‘Harapan Baru’: Hijrah daripada nasionalisme Muslim ke Islamisme inklusif? (II) Ekonomi.

* Ini ialah pendapat peribadi penulis dan tidak semestinya mewakili pandangan The Malaysian Insider.